Podręczniki cyfrowe cieszą się coraz większym zainteresowaniem na rynku. Mogłoby się wydawać, że przede wszystkim przyczyniła się do tego nagła konieczność nauki zdalnej z powodu pandemii, ale tak naprawdę to zapotrzebowanie było widoczne już wcześniej. Z roku na rok obserwujemy rosnące potrzeby uczniów i nauczycieli w zakresie stosowania e-materiałów do nauki. E-coursebooki dostępne są praktycznie bez przeszkód, 24/7, za pośrednictwem platform edukacyjnych czy księgarni internetowych. To co je różni, to format zapisu, który wpływa na funkcje z jakich użytkownik może korzystać. Omówmy najważniejsze różnice.

1. Wygoda korzystania na dowolnym urządzeniu – responsywność

Ciężko sobie wyobrazić efektywne korzystanie z podręcznika formatu A5 na smartfonie. Z takim problemem będziemy się mierzyć, jeśli nasz materiał jest opublikowany jako PDF. Treść publikacji i jej układ pozostają jednakowe dla wszystkich urządzeń, na jakich jest wyświetlany – rozkładówka podręcznika będzie świetnie wyglądać na monitorze 21”, ale na smartfonie będzie nieczytelna. Użytkownika czeka ciągłe przewijanie i zoomowanie elementów na ekranie. To spore utrudnienie, jeśli mówimy o nauce. Co prawda, rozwiązaniem dla wydawnictwa może być publikacja e-podręcznika dla różnych formatów – ale biorąc pod uwagę dużą różnorodność wyświetlaczy, wiąże się to z ogromnym nakładem pracy oraz środków.

Takiego problemu nie napotkamy w trakcie korzystania z e-coursebooków. Zastosowanie responsywnych rozwiązań, zapewnia wszystkim użytkownikom wygodne korzystanie z podręcznika na dowolnym urządzeniu – od dużych monitorów współpracujących z komputerami stacjonarnymi, przez laptopy, tablety, tablice interaktywne, a kończąc na smartfonach. Treść e-coursebooka dopasuje się do ekranu każdego urządzenia.

2. Interakcja z użytkownikiem

Ideą edukacyjnych publikacji cyfrowych jest nie tylko przeniesienie papierowego podręcznika do świata “e”. To także, jeśli nie przede wszystkim, stworzenie interakcji z użytkownikiem oraz umożliwienie współdziałania i relacji “akcja – efekt”. Technologia e-coursebook pozwala na wyposażenie podręcznika w elementy umożliwiające interaktywne użytkowanie: wykonywanie quizów, dopasowywanie elementów, uzupełnianie ćwiczeń, podpisywanie ilustracji. Rozwiązania zadań po kliknięciu “sprawdź”, są weryfikowane z kluczem e-materiału. To ogromne ułatwienie w codziennej pracy (dla nauczyciela) i samodzielnej nauce (dla ucznia).

Niestety dla formatu PDF wciąż nie ma opcji zastosowania jakiejkolwiek interaktywnej formy.

3. Zabezpieczenie przed nielegalnym kopiowaniem

W przypadku formatu PDF możliwe i dopuszczalne jest tworzenie kopii zapasowych dla użytku własnego. Wydawnictwo może zabezpieczyć plik technologią DRM (digital rights management), ale nie jest to bariera nie do pokonania. Trochę chęci, kilka chwil i wyszukiwarka podpowie nam sposoby na obejście tego zabezpieczenia. Stosowanie znaku wodnego czy hasła, nie jest praktycznie żadną ochroną przed kopiowaniem i nielegalnym udostępnianiem.

Podręczniki dystrybuowane jako e-coursebook są przypisane do konkretnego użytkownika platformy, nie ma możliwości korzystania z nich poza nią. Aby użytkownik mógł wydrukować jakąkolwiek część na własny użytek (np. jedno ćwiczenie, lekcję, inny element) – wydawnictwo musi wcześniej takiej zgody udzielić (na etapie publikacji e-coursebooka). Mamy tu zatem pełną kontrolę nad wykorzystaniem treści.

4. Dopasowanie treści do użytkownika

Czy można przygotować e-podręcznik pod konkretną grupę użytkowników? Tak – zarówno format PDF jak i e-coursebook pozwalają na takie publikacje. Jedyną różnicą jest możliwość zróżnicowania materiałów i nakład pracy z tym związany. Warto zauważyć, że e-coursebook pozwala w zasadzie na dowolne (w ramach założeń wydawniczych lub wizji autora) żonglowanie materiałami – łatwo tworzy się kolejne opcje: e-podręcznik z materiałami dodatkowymi, e-podręcznik z zeszytem ćwiczeń, wersja z rozszerzeniem w postaci tablic gramatycznych czy podręcznik dla nauczyciela z komentarzami metodycznymi – nie ma problemu. Co najważniejsze cały czas w e-coursebooku jasno widać, co stanowi podstawową treść, a co dodatkowe rozszerzenie. W przypadku wersji PDF każde rozszerzenie wiąże się z koniecznością modyfikacji szaty graficznej całego podręcznika. Natomiast możliwości przygotowania indywidualnej kompozycji treści e-podręczników są ogromne.

5. “Rich media” – zastosowanie multimediów

E-podręczniki są coraz bogatsze, jeśli chodzi o zawartość dodatkowych elementów multimedialnych. Nauczyciele potrzebują różnego typu materiałów interaktywnych, po które chętnie sięgają w zależności od specyfiki i kontekstu lekcji. Z drugiej strony także samodzielna nauka ucznia z podręcznikiem jest efektywniejsza, bo takie elementy wspierają motywację i podtrzymują jego zaangażowanie.

Idealnym rozwiązaniem są tu e-coursebooki – dają praktycznie nieograniczone możliwości osadzenia wideo, animacji, nagrań czy elementów grywalizacji (np. quizów). Najistotniejsze zaś jest to, że są one dodawane jako komponenty materiału – użytkownik nie opuszcza platformy z e-coursebookiem ani nie jest odsyłany do zewnętrznych aplikacji czy plików. To daje zdecydowaną przewagę e-coursebookom nad formatem PDF, gdzie wideo czy quizy są osadzane jako hiperlinki .

6. Integracja z platformą e-learningową

Format PDF jest dostępny w zasadzie w każdej księgarni internetowej jako elektroniczna wersja drukowanych podręczników. Sam produkt nie wystarczy jednak do przeprowadzenia zajęć online. Aby zorganizować lekcję, należy dobrać pozostałe narzędzia konieczne do transmisji audio-wideo, komunikacji między grupą a nauczycielem, zapewnić dzielenie ekranu itd. Nauczyciel nie ma również możliwości łączenia wybranych części z różnych podręczników dostępnych w formacie PDF w jedną spójną wizualnie i merytorycznie całość, która będzie podstawą przeprowadzanej lekcji.

Podręczniki publikowane jako e-coursebooki są zintegrowane z platformą edukacyjną e-school.eu. W ramach tej platformy różne e-coursebooki mogą być łączone ze sobą (oraz z materiałami przygotowanymi dodatkowo przez samych nauczycieli) w spójne estetyczne prezentacje, będące jednocześnie interaktywnym materiałem – interaktywną lekcją. Najważniejszym narzędziem platformy e-school.eu jest Wirtualna Sala, która tworzy przestrzeń wspólnej nauki dla uczniów i nauczyciela, bez konieczności sięgania po inne zewnętrzne aplikacje i narzędzia.

Koordynacja lekcji online (kwestia tak często podnoszona przez nauczycieli w trakcie pandemii) przestaje być problemem.

7. Przygotowanie e-podręcznika na różne rynki

Wydawcy podręczników – zwłaszcza do nauki języka obcego – każdorazowo muszą planować publikację pod kątem danego rynku. Przykładowo ten sam podręcznik do angielskiego przygotowany na różne rynki na ogół jest wydany w różnych wersjach językowych ( tzn. zaopatrzony w polecenia, komentarze i podręczne słowniczki w języku danego kraju). Format PDF będzie dokładnym odwzorowaniem jednej z wersji podręcznika, ale niczym więcej. Natomiast e-coursebook zaoferuje dodatkowe usprawnienie – użytkownik będzie mógł widzieć polecenia w wybranym przez siebie języku interfejsu. Jeśli e-coursebookiem do nauki języka angielskiego zainteresuje się np. polskojęzyczny student, system automatycznie wyświetli polecenia w języku polskim, Hiszpanowi wyświetlą się one po hiszpańsku, Francuzowi po francusku itd. Ta opcja otwiera wydawnictwom możliwość poszerzenia rynku i zdobycia nowych klientów bez konieczności przygotowania PDF-ów w innych wersjach językowych. Z jednej publikacji przygotowanej jako e-coursebook, mogą efektywnie korzystać osoby posługujące się różnymi językami.

8. Intuicyjna nawigacja

Nie da się ukryć, że na ocenę dowolnego programu czy aplikacji wpływa łatwy i intuicyjny sposób ich obsługi przez użytkownika. Jeśli twórcy nie wzięli tej kluczowej cechy pod uwagę – konsumenci po prostu zniechęcą się i porzucą taki format cyfrowego podręcznika.

Spróbujmy porównać łatwość użytkowania e-podręcznika w postaci PDF i w postaci e-coursebooka:
● wyszukiwanie i przechodzenie do wybranej strony czy rozdziału, podgląd poszczególnych stron lub całych rozkładówek:
działa w obu formatach; format e-coursebooka pozwala ponadto na włączenie trybu „lista”, w którym wyświetlają się w odpowiedniej kolejności wszystkie zadania do wykonania;

● możliwość dopasowania położenia menu:
panel menu w obu formatach ułożony jest klasycznie po lewej stronie; przewaga e-coursebooka to opcja przesuwania menu narzędziowego praktycznie w dowolne miejsce na ekranie, króluje tu “drag&drop”;

● ułatwienia językowe:
w przypadku e-coursebooka wybór głównego języka jest na “jeden klik” w widocznym miejscu – nie ma potrzeby wchodzenia w ustawienia ani przeszukiwanie wszystkich zakładek;

● dodatkowe możliwości e-coursebooka:
słownik, powtórki materiału, przejścia do dodatkowych komentarzy gramatycznych czy zmiany widoku strony – wszystkie potrzebne przyciski są widoczne na wierzchu i łatwe do odnalezienia. Tych interaktywnych rozwiązań cyfrowy podręcznik w formacie PDF po prostu nie posiada.

Możliwość elastycznego poruszania się po e-coursebooku jest wygodnym rozwiązaniem dla użytkowników. Uczeń może krok po kroku realizować samodzielnie materiał bądź przejść bezpośrednio do określonej części materiału, którym jest zainteresowany.

Czy łatwo można “przerobić” cyfrowy podręcznik z formatu PDF na e-coursebook? Tak! Przekonaj się, jak to działa.